หินปูนเกิดจากการปล่อยให้มีคราบจุลินทรีย์สะสมอยู่บนตัวฟันเป็นเวลานาน ซึ่งอาจเกิดจากการดูแลสุขภาพช่องปาก เช่น การแปรงฟัน การใช้ไหมขัดฟัน ที่ไม่สะอาดและไม่ทั่วถึงเพียงพอ ทำให้เกิดการสะสมแร่ธาตุและเชื้อโรคต่างๆ บนคราบจุลินทรีย์ จนแข็งตัวขึ้นกลายเป็นหินปูน โดยเมื่อเกิดหินปูนขึ้นแล้วจะไม่สามารถกำจัดออกไปได้ด้วยการแปรงฟันธรรมดา แต่ต้องมาพบทันตแพทย์เพื่อใช้เครื่องมือในการกำจัดหินปูนบนตัวฟันออก

+++ หากมีหินปูนแต่ไม่ขูดจะเป็นอย่างไร +++

หินปูนที่เกาะอยู่บนตัวฟันนอกจะจะเกาะอยู่บริเวณเหนือเหงือกแล้ว ยังมีส่วนที่เกาะแอบซ่อนอยู่ใต้เหงือก โดยหินปูนทั้งบนเหงือกและใต้เหงือกนี้เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรคที่จะทำให้เกิดการอักเสบของอวัยวะที่อยู่รอบๆ ตัวฟัน ในระยะเริ่มแรกของโรคอาจแค่มีอาการอักเสบของเหงือก เช่น มีเหงือกบวม แดง มีเลือดออกขณะแปรงฟัน แต่เมื่อทิ้งให้มีหินปูนอยู่ในช่องปากนานขึ้นและมีการสะสมมากขึ้น ก็จะทำให้เกิดการทำลายกระดูกเบ้าฟัน มีร่องระหว่างตัวฟันและเหงือกที่ลึกขึ้น ทำให้เกิดฟันโยก มีอาการเจ็บเวลาเคี้ยวอาหาร เหงือกบวมมีหนอง จนในที่สุดอาจร้ายแรงถึงขั้นต้องถอนฟันออกไป

+++ เราควรไปขูดหินปูนบ่อยแค่ไหน +++

โดยทั่วไปมักแนะนำให้ไปตรวจสุขภาพช่องปากและขูดหินปูนเป็นประจำทุก 6 เดือน แต่ตัวเลขนี้สามารถปรับเปลี่ยนได้ อาจเป็นทุก 3 เดือน 1 ปี หรือนานกว่านั้น ขึ้นกับความสามารถในการดูแลสุขภาพช่องปากในแต่ละบุคคล โดยแนะนำให้ไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจและประเมินระยะห่างที่เหมาะสมในการขูดหินปูนแต่ละครั้ง

การขูดหินปูนบ่อยๆ ไม่ทำให้เนื้อฟันบางลงหรือฟันห่างขึ้น เพราะการขูดหินปูนโดยใช้เครื่องขูดโดยทั่วไป เป็นการใช้แรงสั่นสะเทือนเพื่อกะเทาะให้หินปูนหลุดออก ไม่ได้ใช้เครื่องมือกรอไปบนตัวฟัน ซึ่งในรายที่มีหินปูนเกาะอยู่มากโดยเฉพาะบริเวณฟันหน้าบนและฟันหน้าล่าง หลังขูดหินปูนที่พอกหนาบนตัวฟันออก จะทำให้รู้สึกบริเวณซอกฟันและผิวฟันโล่งขึ้น จึงอาจทำให้บางคนเข้าใจผิดว่าเนื้อฟันบางลงได้

หากเราดูแลช่องปากได้ดีและไปพบทันตแพทย์อย่างสม่ำเสมอตามที่ทันแพทย์แนะนำ การขูดหินปูนแต่ละครั้งก็จะใช้เวลาขูดไม่นาน และไม่เจ็บมาก เนื่องจากมีหินปูนที่ต้องขูดออกน้อยลง และยังทำให้ฟันแข็งแรงใช้งานต่อไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ประสิทธิภาพคอลัมน์ สุขภาพฟันดีกับหมอฟันมหิดล
นิตยสาร HealthNews ฉบับเดือนมกราคม 2560

ทพญ.วิชญา ลิขิตนุรักษ์
โรงพยาบาลทันตกรรมมหาจักรีสิรินธร
ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก ม.มหิดล